The rising cost of living and especially rising household energy bills, are a real concern right now for many of us in Aberconwy (May 2022). At the same time, energy companies like BP, have declared record profits.
On the final day of the Queen’s Speech Debate, Labour tabled an amendment to introduce a windfall tax on North Sea oil and gas profits.
I am sympathetic to the problems people face to pay the bills – I have been there myself. I have visited foodbanks in Aberconwy in recent weeks. I have spoken with residents about the challenges they face.
However, I don’t think a windfall tax was the right answer to those problems just now so I voted against the amendment. Here are five simple reasons.
First, the Queen’s Speech sets out the Government’s legislative programme for the year, so this is not the right place for such an amendment.
Amendments are often tabled for debate but are rejected by all sitting governments of all parties as a matter of precedent. This is a debate about a legislative programme, not the specific bills within it. It is for the Chancellor to introduce fiscal measures in the annual budget or emergency responses, such as for the COVID pandemic.
Second, the proposed windfall tax would raise significantly less than claimed.
If a tax is intended for a one-off reason – for example to support the most vulnerable – then it has to be fit for purpose. Labour have claimed it will raise £1.3 billion, then £2 billion and most recently £3 billion. Even on a simple analysis of oil and gas tax revenues, the 10 per cent windfall tax proposed by Labour would likely raise much less than they claim.
Third, the amendment was unclear on how money raised would be used or how much was needed.
If we use the figures above, a windfall tax of £1.3 billion would raise about £3.60 per household per month – not even £50 in a year – which will not address the rise in energy bills and much less than the support the government has already put in place. That means, to deliver the promised support for households either other taxes would have to rise, cuts would have to be made to public services elsewhere, or the government would have to borrow more money to fund the handouts.
None of this is impossible – it is just poorly thought out, which does not give any confidence that it would achieve what it is intended to do.
Fourth, while many energy companies, and especially the larger companies, are currently making record profits, they also suffer record losses.
Demand for energy crashed as economies around the world locked down. In the first year of the pandemic alone Shell reported a loss of £16 billion and BP £4.5 billion. Neither company asked for UK Government financial support throughout the pandemic.
A one size fits all windfall tax on energy company profits would also damage those not making record profits who are only now slowly recovering from the pandemic.
And that is just the pandemic. Many companies have been forced to endure significant write downs due to the invasion of Ukraine - write downs which are not yet reflected in profits. BP, for example, has had to absorb a £20 billion pre-tax accounting charge related to its decision to exit its Russia holdings, including its stake in government-controlled oil producer Rosneft. This is by far the biggest financial hit tallied by companies pulling back from the country after its invasion of Ukraine, but other companies have also had to absorb significant accounting charges.
Fifth, UK oil and gas operators will pay £7.8bn in tax this year – a 20-fold increase worth £279 per household.
The UK’s oil and gas industry will pay £7.8 billion in taxes this year – a significant boost for the UK Treasury and roughly equal to 1% of the nation’s entire tax revenue. The £7.8bn tax payments for 2022-23, predicted by the Office for Budget Responsibility, are equivalent to about £279 per UK household.
They also represent a 20-fold increase on 2020-21. Back then, plummeting demand and prices because of the pandemic saw most energy companies make multi-billion-pound losses, contributing to a UK tax take of just £400m from the UK offshore oil and gas sector. The recent surge in global energy prices has reversed that trend. The existing 40% tax rate imposed on the UK’s offshore oil and gas operators – the highest rate of any industry – means the Exchequer is already among the biggest beneficiaries.
Sixth, a windfall tax is very difficult to deliver in practice.
If we believe that tax influences companies’ behaviour – on investment, on the way they organise their affairs and the way they choose to pay tax – then a new tax will change some of our basic assumptions. Jenny Stanning, the external relations director of Oil and Gas UK, warned:
‘In the longer-term a windfall tax would also be the worst thing for consumers because it would damage competitiveness and discourage energy companies from investing in the UK. That would reduce our energy security and make us even more dependent on imports from places like Russia and the Middle East’.
In other words, if investment stops, or goes elsewhere because of a windfall tax, we have to accept a risk to energy security and exposure to volatile global energy markets.
There is another practical difficulty: as most energy and fuel companies are global businesses, they do not always separate out North Sea profits from their international operations.
I do support a responsible and realistic approach.
I believe there is a problem that companies need to recognise they are a part of the communities they serve and making record profits, off record prices at a time when people are struggling to pay the bills is not acceptable.
That said, it is not clear that Labour’s “one size fits all” windfall tax proposal would even provide a solution to the current challenge, for the reasons given. Indeed there are real concerns that a windfall tax could drive energy bills even higher, particularly in the long term.
As the Chancellor said:
“[Conservatives] don’t believe windfall taxes are the simple answer to every problem. But we are pragmatic. We want to see energy companies – who have made extraordinary profits from a time of acutely elevated prices – investing those profits back into British jobs, growth and energy security. And if that doesn’t happen – soon, and at scale, no option is off the table.”
We know what is driving up the cost of living. Since the second half of last year, as economies gradually reopened after Covid-19, the demand for energy and pandemic related supply chain issues have driven wholesale oil and gas prices up around the world. Putin’s invasion of Ukraine has accelerated the increase in world-wide energy prices to their current record levels.
Although the UK is not as dependent on Russian gas and oil as our neighbours in Europe the invasion of Ukraine, along with the volatility of global energy markets, demonstrates the urgency of securing our energy supplies. That means diversifying away from oil and gas that is often supplied by other potentially unstable regimes (many of whom also have horrific human rights records).
North Sea oil and gas and, crucially, renewables (such as BP’s proposed off-shore windfarm off the coast of North Wales) is the key to bringing down energy prices and to decarbonising our economy in the long term.
This “pivot” towards domestic self-sufficiency requires significant investment by the UK government and energy companies. That is jeopardised by short-term tax changes, which those companies would see as greater risk for themselves, possibly disincentivising the investment we need them to make. It is vital to note, however, that the Chancellor of the Exchequer has been clear – if the investment in jobs and energy infrastructure and generation capacity is not sufficient then “no option is off the table.” So while I share the Government’s view that a windfall tax is the wrong option at this time, I also share the view that this position will change if investment is not committed at adequate levels.
And the government is helping already.
Just as the UK Government supported jobs, incomes and businesses during the pandemic, the UK Government is already providing substantial support to households as we face unprecedented increases in global energy prices. The Government has announced £9.1 billion worth of new measures to help families with the price of their energy bills by:
- Introducing a £200 ‘smoothing’ rebate on energy bills for all households, to be paid back over the next five years at £40 per year – starting from April 2023. This is often, wilfully, mischaracterised as a debt but is in effect linked to the property not a person.
- Delivering a non-repayable £150 cash rebate for homes in Council Tax bands A-D – equivalent to 80 per cent of all households, helping both lower and middle-income families. Again this has been withheld or delayed by some councils, at a time when they need it most.
- Injecting £144 million of discretionary funding for local authorities to support households not eligible for the council tax rebate.
- Increasing the Warm Homes Discount to £150 and extending eligibility by one-third to 3 million vulnerable households.
- Launching a £500 million Household Support Fund, so local authorities can help those on the lowest incomes with their food and utility costs. It is important that local authorities, closest to the needs of their communities have the flexibility to decide what works best for them – and not just assume that Westminster knows best and can fix everything with a one-size fits all solution.
Gwrthateb y Dreth Ffawdelw
Robin Millar AS, Mai 2022
Mae costau byw cynyddol ac yn arbennig costau uwch ynni yn y cartref yn peri pryder gwirioneddol yn awr i lawer ohonom yn Aberconwy (Mai 2022). Ar yr un pryd, mae cwmnïau ynni fel BP wedi cyhoeddi lefelau uchel iawn o elw.
Ar ddiwrnod olaf Dadl Araith y Frenhines, cyflwynodd y blaid Lafur ddiwygiad i gyflwyno treth ffawdelw ar elw olew a nwy Môr y Gogledd.
Rwy’n cydymdeimlo â’r problemau y mae pobl yn eu hwynebu i dalu’r biliau – rwyf wedi profi hyn fy hun. Rwyf wedi ymweld â banciau bwyd yn Aberconwy yn ystod yr wythnosau diwethaf. Rwyf wedi trafod gyda phreswylwyr yr heriau maent yn eu hwynebu.
Fodd bynnag, nid wyf yn credu mai treth ffawdelw yw’r ateb cywir i’r problemau hynny ar hyn o bryd felly rwyf wedi pleidleisio yn erbyn y diwygiad. Dyma bum rheswm syml.
Yn gyntaf, mae Araith y Frenhines yn cyflwyno rhaglen ddeddfwriaethol y Llywodraeth ar gyfer y flwyddyn, felly nid dyma’r lle cywir ar gyfer diwygiad o’r fath.
Mae diwygiadau yn aml yn cael eu cyflwyno i’w trafod ond maent yn cael eu gwrthod gan lywodraethau sy’n eistedd fel mater o gynsail. Mae’r ddadl hon yn trafod rhaglen ddeddfwriaethol, nid y biliau seneddol penodol ynddi. Y Canghellor sy’n penderfynu cyflwyno mesurau ariannol yn y gyllideb flynyddol neu ymatebion i argyfyngau, er enghraifft y pandemig COVID.
Yn ail, byddai’r dreth ffawdelw arfaethedig yn codi llai na’r hyn a honnir.
Os bwriedir codi treth am un rheswm unigol – er enghraifft i gefnogi’r rhai mwyaf agored i niwed – yna mae’n rhaid i hyn fod yn addas i’r diben. Mae’r blaid Lafur wedi honni y bydd yn codi £1.3 biliwn, yna £2 biliwn ac yn fwyaf diweddar, £3 biliwn. Byddai dadansoddiad syml o refeniw treth olew a nwy hyd yn oed yn dangos y byddai’r dreth ffawdelw a gynigir gan y blaid Lafur yn debygol o godi llawer llai na’r hyn a honnir ganddynt.
Yn drydydd, nid oedd y diwygiad yn datgan yn glir sut y byddai’r arian a godwyd yn cael ei ddefnyddio na faint oedd ei angen.
O ddefnyddio’r ffigur uchod, byddai treth ffawdelw o £1.3 biliwn yn codi tua £3.60 fesul aelwyd y mis – nid yw’n £50 y flwyddyn hyd yn oed – ac ni fyddai’n mynd i’r afael â’r cynnydd mewn biliau ynni a llawer llai na’r gefnogaeth y mae’r llywodraeth eisoes wedi’i rhoi ar waith. Mae hynny’n golygu, er mwyn cyflawni’r gefnogaeth a addawyd i aelwydydd byddai’n rhaid i drethi eraill godi, neu byddai’n rhaid gwneud toriadau i wasanaethau cyhoeddus eraill, neu byddai’n rhaid i’r llywodraeth fenthyca mwy o arian i ariannu’r taliad hwn.
Nid oes dim o hyn yn amhosibl – nid yw wedi’i ystyried yn ddigonol, ac nid yw’n rhoi unrhyw hyder y byddai’n cyflawni’r hyn y bwriedir iddo ei wneud.
Yn bedwerydd, er bod llawer o gwmnïau ynni, ac yn arbennig y cwmnïau mwy, yn cyflawni lefelau uchel iawn o elw ar hyn o bryd, maent hefyd yn profi lefelau uchel iawn o golledion.
Gostyngodd y galw am ynni yn aruthrol wrth i economïau o amgylch y byd gyflwyno cyfyngiadau symud. Yn ystod blwyddyn gyntaf y pandemig yn unig, cyhoeddodd Shell golled o £16 biliwn a BP £4.5 biliwn. Ni ofynnodd yr un o’r ddau gwmni am gefnogaeth ariannol gan Lywodraeth y DU ar hyd y pandemig.
Byddai treth ffawdelw un ateb sy’n addas i bawb ar elw cwmnïau ynni hefyd yn niweidio’r rhai nad ydynt yn cyflawni lefelau uchel iawn o elw ac sydd ond yn dechrau adfer yn araf yn dilyn y pandemig.
A dim ond y pandemig yw hyn. Mae llawer o gwmnïau wedi’u gorfodi i ddioddef gostyngiadau sylweddol i’w gwerth yn dilyn yr ymosodiad ar Wcráin – gostyngiadau gwerth nad ydynt wedi’u hadlewyrchu eto mewn elw. Mae BP, er enghraifft, wedi gorfod ymgorffori tâl cyfrifo cyn treth sy’n gysylltiedig â’u penderfyniad i droi eu cefnau ar eu daliadau yn Rwsia, gan gynnwys eu budd yn Rosneft, cynhyrchydd olew sy’n cael ei reoli gan y llywodraeth. Dyma’r ergyd ariannol fwyaf i gwmnïau sy’n tynnu allan o’r wlad yn dilyn ei hymosodiad ar Wcráin, ond mae cwmnïau eraill hefyd wedi gorfod ymgorffori taliadau cyfrifo sylweddol.
Yn bumed, mae treth ffawdelw yn anodd iawn ei chyflawni yn ymarferol.
Os ydym yn credu bod treth yn dylanwadu ar ymddygiad cwmnïau – ar fuddsoddiad, neu’r ffordd maent yn trefnu eu materion a’r ffordd maent yn penderfynu i dalu treth – yna bydd treth newydd yn newid rhai o’n rhagdybiaethau sylfaenol. Mae Jenny Stanning, cyfarwyddwr cysylltiadau allanol Olew a Nwy y DU yn rhybuddio.
‘Yn y tymor hwy treth ffawdelw fyddai’r peth gwaethaf hefyd i ddefnyddwyr oherwydd byddai’n niweidio natur gystadleuol cwmnïau ynni ac yn gwneud iddynt feddwl eilwaith cyn buddsoddi yn y DU. Byddai hyn yn lleihau ein diogelwch ynni ac yn golygu y byddem hyd yn oed yn fwy dibynnol ar fewnforion o lefydd fel Rwsia a’r Dwyrain Canol’.
Hynny yw, pe byddai buddsoddiad yn cael ei atal, neu’n cael ei fuddsoddi rhywle arall oherwydd treth ffawdelw, mae’n rhaid i ni dderbyn risg i ddiogelwch ynni ac amlygiad i farchnadoedd ynni byd-eang anwadal.
Mae yna anhawster ymarferol arall: oherwydd bod y rhan fwyaf o gwmnïau ynni a thanwydd yn fusnesau rhyngwladol, nid ydynt bob amser yn gwahanu elw Môr Gogledd o’u gweithredoedd rhyngwladol.
Rwy’n cefnogi agwedd gyfrifol a realistig.
Rwy’n credu mai’r broblem yw bod angen i gwmnïau gydnabod eu bod yn rhan o’r cymunedau maent yn eu gwasanaethu a chyflawni lefelau uchel iawn o elw, y prisiau uchaf erioed ar adeg pan mae pobl yn cael anhawster i dalu eu biliau yn dderbyniol.
Wedi dweud hynny, nid yw’n glir a fyddai cynnig treth ffawdelw ‘un ateb sy’n addas i bawb’ Llafur hyd yn oed yn darparu ateb i’r her bresennol, am y rhesymau a roddwyd. Yn wir, mae pryderon gwirioneddol y gallai treth ffawdelw arwain at filiau ynni hyd yn oed yn uwch, yn arbennig yn y tymor hir.
Fel y dywedodd y Canghellor:
“Nid yw’r [Ceidwadwyr] yn credu mai trethi ffawdelw yw’r ateb syml i bob problem. Ond rydym yn bragmatig. Rydym eisiau i’r cwmnïau ynni – sydd wedi sicrhau elw eithriadol mewn cyfnod o brisiau hynod o uchel – fuddsoddi’r elw hwnnw mewn swyddi ym Mhrydain, twf a diogelwch ynni. Ac os na fydd hynny’n digwydd – yn fuan, ac ar raddfa, ni ellir diystyru unrhyw opsiwn.”
Rydyn ni’n gwybod beth sy’n gyfrifol am gynyddu costau byw. Ers ail hanner y llynedd, wrth i economïau ddechrau ailagor yn dilyn Covid-19, mae’r galw am ynni a phroblemau gyda’r gadwyn gyflenwi sy’n gysylltiedig â’r pandemig wedi achosi i brisiau cyfanwerthu olew a nwy gynyddu ledled y byd. Mae ymosodiad Putin ar Wcráin wedi cyflymu’r cynnydd mewn prisiau ynni o amgylch y byd i’r lefelau uchel iawn presennol.
Er nad yw’r DU yn ddibynnol ar nwy ac olew i’r un graddau â’n cymdogion yn Ewrop, mae’r ymosodiad ar Wcráin, yn ogystal ag ansefydlogrwydd marchnadoedd ynni byd-eang, yn dangos bod angen sicrhau ein cyflenwadau ynni ar fyrder. Mae hynny’n golygu arallgyfeirio oddi wrth olew a nwy sy’n aml yn cael eu cyflenwi gan gyfundrefnau ansefydlog (y mae gan lawer ohonynt hanes erchyll o ran hawliau dynol).
Olew a nwy Môr y Gogledd ac, yn hanfodol, ynni adnewyddadwy (er enghraifft fferm wynt arfaethedig BP oddi ar arfordir Gogledd Cymru), yw elfennau hanfodol lleihau prisiau ynni a datgarboneiddio ein heconomi yn y tymor hir.
Mae’r ‘gogwydd’ tuag at hunangynhaliaeth ddomestig yn golygu buddsoddiad gan lywodraeth y DU a chwmnïau ynni. Mae hyn yn cael ei beryglu gan newidiadau treth tymor byr, lle byddai’r cwmnïau hynny’n wynebu risg uwch i’w hunain, a allai olygu nad ydynt yn gwneud y buddsoddiad yr ydym eisiau iddynt ei wneud. Fodd bynnag, mae’n hollbwysig nodi, bod Canghellor y Trysorlys wedi datgan yn glir - os nad yw’r buddsoddiad yn y seilwaith swyddi ac ynni a chynhyrchu capasiti yn ddigonol “yna ni ellir diystyru unrhyw opsiwn”. Felly, er fy mod yn rhannu barn y Llywodraeth mai treth ffawdelw yw’r opsiwn anghywir ar yr adeg hon, rwyf hefyd yn rhannu’r farn y bydd y sefyllfa hon yn newid os na ellir sicrhau buddsoddiad ar lefelau digonol.
Ac mae’r llywodraeth eisoes yn helpu.
Yn union fel y cefnogodd Llywodraeth y DU swyddi, incwm a busnes yn ystod y pandemig, mae Llywodraeth y DU eisoes yn darparu cefnogaeth sylweddol i aelwydydd wrth i ni wynebu cynnydd digynsail mewn prisiau ynni rhyngwladol. Mae’r Llywodraeth wedi cyhoeddi mesurau newydd gwerth £9.1 biliwn i helpu teuluoedd gyda phris eu biliau ynni drwy:
- Cyflwyno ad-daliad ‘lliniaru’ o £200 ar filiau ynni i bob aelwyd, i’w ad-dalu dros y pum mlynedd nesaf ar £40 y flwyddyn – gan ddechrau ym mis Ebrill 2023. Mae hyn yn aml, ac yn fwriadol, yn cael ei ddisgrifio fel dyled ond mewn gwirionedd mae’n gysylltiedig â’r eiddo nid unigolyn.
- Cyflenwi ad-daliad arian parod o £150 ar gyfer cartrefi ym mandiau A-D y Dreth Gyngor – sy’n gyfwerth ag 80 y cant o bob aelwyd, sy’n helpu teuluoedd incwm isel a chanolig. Unwaith eto mae hyn wedi’i ddal yn ôl neu ei oedi gan rai cynghorau, ar adeg pan maent ei angen fwyaf.
- Darparu £144 miliwn o gyllid dewisol i awdurdodau lleol i gefnogi aelwydydd nad ydynt yn gymwys i gael ad-daliad y dreth gyngor.
- Cynyddu’r Disgownt Cartrefi Cynnes i £150 ac ehangu cymhwysedd hyd at draean i 3 miliwn o aelwydydd agored i niwed.
- Lansio’r Gronfa Cymorth i Aelwydydd, sy’n werth £500 miliwn, er mwyn i awdurdodau lleol allu helpu’r rhai ar yr incwm isaf gyda’u costau bwyd a chyfleustodau. Mae’n bwysig bod gan awdurdodau lleol, sydd agosaf at anghenion eu cymunedau, yr hyblygrwydd i benderfynu beth sy’n gweithio orau iddynt hwy – ac nid tybio bod San Steffan yn gwybod beth sydd orau a’u bod yn gallu datrys popeth gyda datrysiad un ateb sy’n addas i bawb.
- Cyflwyno gostyngiad o 5c y litr i’r dreth tanwydd, gostyngiad yr wyf wedi ymgyrchu amdano, a rhewi’r dreth tanwydd am y ddeuddegfed flynedd yn olynol.
Gadewch i mi ailddatgan, rwyf yn deall yr heriau sylweddol sy’n cael eu hwynebu o ganlyniad i gostau ynni uwch a’r cynnydd mewn costau byw. Byddaf yn parhau i bwyso ar y llywodraeth i wneud gwahaniaeth i’r bunt yn ein pocedi – ond ar hyn o bryd, nid treth ffawdelw yw’r ffordd orau o wneud hynny.